De vrije wil of wat eten we vandaag?

Journalist en filosoof Rik Peters sprak vrijdag 3 november bij Café Pensée in Theatercafé de Speeldoos over de filosoof in de keuken. Zijn openingsvraag, welke vraag wordt er het meest gesteld in een gezin: “Moeder, wat vind jij van de vrije wil?” of “Wat eten we vandaag?” karakteriseerde de geestige de stijl van presenteren van Peters. Als een standup comedian hield hij het gehoor van Café Pensée bij de filosofische les. Zijn boekje “Verlichte kost” nam hij als uitgangspunt. Het interessante boekje behandelt de vraag waarom filosofen nauwelijks over voeding praten.

Dat wij ons nu zo druk maken over eten en vooral over wel of niet biologisch eten, is een nieuw fenomeen in de geschiedenis. We komen, nog niet zo lang geleden, uit een tijd waar het eten was: of honger lijden of eten wat de pot schaft. Nu, door de welvaart en tegelijk de vraag naar een goede gezondheid en duurzaamheid, voelen we ons gedwongen over voedsel en de wijze van bereiding na te denken. Maar zegt dat ook iets over het feit dat biologisch eten beter zou zijn dan wat de voedingsindustrie ons voorzet?

Peters heeft eens een proefje gedaan. In de ene hand hield hij een bekertje met biologische yoghurt en in de andere een met gewone yoghurt. Wat is lekkerder? Natuurlijk vond men de biologische lekkerder. Maar, beide bekertjes waren met gewoon bereide yoghurt gevuld. Peters wilde met dit soort voorbeelden aangeven of onze voorkeur óók niet tussen onze oren zit? 

En die filosofen dan?

Filosofen zijn denkers. De scheiding tussen lichaam en geest is eeuwenlang een axioma geweest. Het lichaam is “maar” poep en pies en een kleverig geheel vol met vocht. De geest maakt de mens tot mens en leidt hem tot grote hoogten. De filosoof Feuerbach heeft met zijn bekende uitspraak “de mens is wat hij eet” een wending aangebracht. Het aardse doen en laten maakt ons bewust van lichaam en geest als op elkaar betrokken.

Dan komt ook de vraag op: wàt eten we dan en wie kan het betalen, bio-industrie, biologisch of vegetarisch. De filosoof Rousseau heeft met zijn beroemde uitspraak “terug naar de natuur” ook de weg naar de vraag van eten en drinken gesteld, als een soort denkmodelletje. In zijn boek behandelt Peters nog meer filosofen. Hij noemt Plato, Socrates, Schopenhauer en Nietzsche. Frappant blijkt uit zijn onderzoek: de werkelijke vragen waar de filosofen mee bezig zijn liggen op het geestelijke vlak: wat is rechtvaardig, hoe richt je de staat in, wat is goed en wat is fout?

Peters bezorgde met zijn wijze van presenteren iedereen een boeiende middag, die werkelijk tot nadenken stemt. Hij stelde mensen voor de keuze: kies wat je wilt eten, maar denk er wel over na. Zijn manier van acteren paste goed bij de opzet van Café Pensée: een plaats voor de gedachtewisseling. Die kwam ook goed op gang bij de ruim veertig bezoekers.

Peters’ presentatie vormde een mooie opmaat tot de volgende Café Pensée, op vrijdag 1 december, wanneer professor J.C.Seidell – bekend van studies over obesitas – de vraag over voeding en maatschappelijke vraagstukken verbindt.